การเชคแฮนด์ที่เป็นจุดเริ่มต้นของทุกสิ่ง

Phil Knight เติบโตขึ้นในย่าน Southeast Portland และเข้าเรียนที่ Cleveland High เขาเล่าว่าตนเองเป็นคนสุดท้ายที่ถูกคัดออกจากทีมเบสบอลระดับไม่เกินชั้นม. 4 ซึ่งเป็นการตัดสินใจที่ทำให้เขาเจ็บปวดไม่น้อย

"ผมใจสลาย แต่แม่ก็พูดว่า 'ลูกอย่ามานั่งเศร้าอยู่บ้านเฉยๆ ถ้าไม่ไปส่งหนังสือพิมพ์ ก็ไปเข้าทีมวิ่งซะไป' ซึ่งผมตัดสินใจได้ไม่ยากเลย ผมเลือกไปวิ่ง"

การตัดสินใจครั้งนั้นกลายเป็นจุดเปลี่ยนในชีวิต และเปลี่ยนโลกแห่งกีฬาในที่สุด

Knight เริ่มวิ่งและค้นพบจังหวะก้าวของตัวเอง แม้ว่าเขาจะรูปร่างเล็กกว่าเพื่อนร่วมทีม แต่เขาฝีเท้าว่องไว ชอบแข่งขัน และพร้อมทุ่มเท

ในการแข่งขันช่วงแรกๆ William พ่อของเขาซึ่งเป็นทนายแรงงานและต่อมาจะเป็นผู้จัดพิมพ์ของ Oregon Journal ได้แนะนำเขาให้รู้จักกับ Bill Bowerman โค้ชกรีฑาของรัฐโอเรกอน William และ Bill เรียนมหาวิทยาลัยเดียวกันที่ University of Oregon และนี่เป็นวันแรกที่ Knight ได้รู้จักกับโค้ชผู้ที่จะเปลี่ยนแปลงทิศทางชีวิตของเขาในภายหลัง

ในเวลานั้น Knight เริ่มคว้าชัยชนะและทำอันดับในการแข่งขันระดับท้องถิ่นหลายรายการจนเริ่มเป็นที่รู้จักในวงการกรีฑาระดับนักเรียนของรัฐโอเรกอน ช่วงม. 5 เขาก็สะดุดตากับพาดหัวข่าวหนึ่งที่จำได้ไม่ลืม เกี่ยวกับ Bill Dellinger นักวิ่งจาก University of Oregon ได้ชัยในการแข่งขันชิงแชมป์ระดับประเทศรายการวิ่งระยะ 1 ไมล์ ภายใต้การโค้ชของ Bill Bowerman

"ผมตกใจมาก" Knight เล่า "พาดหัวนั้นใหญ่มากบน The Oregonian ตอนนั้นเองที่ผมเริ่มรับรู้เกี่ยวกับ Bill Bowerman กับโปรแกรมอันสุดยอดของเขา"

รูปร่างเล็กเพรียวไม่ได้เป็นอุปสรรคสำหรับ Knight ปี 1955 เขาเล่นให้กับทีมบาสเก็ตบอล Cleveland คว้าแชมป์ระดับเมือง ลงแข่งขันวิ่งระยะ 880 หลาในลีกโดยเข้าเส้นชัยเป็นที่ 2 และได้ที่ 4 ในการแข่งขันชิงแชมป์ระดับรัฐ พอถึงช่วงฤดูใบไม้ร่วง เขาก็ติดทีมกรีฑาและทีมวิ่งครอสคันทรีของ Bill Bowerman แห่ง University of Oregon ได้

ทว่า เนิ่นนานก่อนหน้าที่ Knight จะได้ลงฝึกซ้อมครั้งแรก พ่อของเขาเคยพูดคุยขอคำแนะนำจาก Bowerman มาก่อนแล้ว ซึ่งนับเป็นสัญญาณแรกๆ ของสายสัมพันธ์ที่ต่อมาได้กำหนดเส้นทางอาชีพของทั้งคู่ William Knight เขียนจดหมายถึง Bowerman ในช่วงฤดูใบไม้ร่วงปีนั้น สอบถามถึงมุมมองของโค้ชว่า Phil ควรเรียนต่อระดับมหาวิทยาลัยหรือเข้าร่วมกองทัพดี

ซึ่ง Bowerman ตอบกลับอย่างไม่อ้อมค้อมและจริงใจตามสไตล์ของเขา

"เรื่องที่ผมห่วงใยที่สุดก็คือเรื่องการศึกษาของลูกชายคุณ" เขาเขียน "ซึ่งไม่ได้สนุกสนานรื่นเริงไปเสียทั้งหมด ต้องใช้ความพยายามอย่างหนักที่จะประสบความสำเร็จไม่ว่าเรื่องใด... การที่ลูกชายคุณอยู่ที่นี่ถือเป็นเกียรติสำหรับผม และก็เป็นความรับผิดชอบร่วมกันของผม คุณ และตัวเขาเอง"

เมื่อ Knight จบการศึกษาจาก University of Oregon ในปี 1959 พร้อมปริญญาด้านธุรกิจ สัญชาตญาณการแข่งขันของเขาก็หันเหจากลู่วิ่งไปสู่ห้องเรียน จุดหมายถัดมาคือการเรียนต่อหลักสูตร MBA ของมหาวิทยาลัย Stanford University

ตอนแรกเส้นทางของเขาดูไม่ชัดเจน แต่ในระหว่างปีสุดท้าย เขาก็สะดุดตาเข้ากับชั้นเรียน "การบริหารจัดการธุรกิจขนาดเล็ก" ซึ่งจุดประกายไอเดียสำคัญตลอดชีวิตของเขาขึ้นอย่างเงียบๆ

"มีแค่คลาสนี้ที่เป็นวิชาสำหรับผู้ประกอบการ ทำให้เป็นหนึ่งในคลาสที่ผมสนใจมากที่สุด" Knight เล่า

เขาพัฒนาสายสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้นกับอาจารย์ผู้สอน Frank Shallenberger ที่มอบหมายการบ้านเป็นโปรเจกต์ปลายเปิดเรียบง่าย โดยให้นักศึกษาคิดค้นธุรกิจใหม่ อธิบายจุดประสงค์ และสร้างแผนการตลาดสนับสนุนธุรกิจดังกล่าว

ตอนนั้น Knight บังเอิญได้ยินบทสนทนาในกลุ่มช่างภาพของ Oregon Journal เข้าระหว่างทำงานที่นั่นช่วงปิดเทอมฤดูร้อน พวกเขาพูดถึงกระแสกล้องถ่ายรูปราคาไม่แพงของญี่ปุ่นที่กำลังเริ่มเข้ามาตีตลาดกล้องเยอรมันที่มีประสิทธิภาพกว่าและราคาสูง

"ตอนนั้นเครื่องใช้ไฟฟ้าเป็นเรื่องที่คนสนใจกันมาก และพวกที่หัวดีก็เลือกทำโปรเจกต์สินค้าแนวนั้น" Knight เล่า "แต่ผมไม่มีความรู้เรื่องอิเล็กทรอนิกส์สักนิด เลยเลือกเรื่องที่ผมรู้จักดี นั่นคือรองเท้า"

เขาดึงประสบการณ์จากตอนเป็นหนึ่งในผู้ทดสอบรองเท้าให้กับ Bill Bowerman มาใช้ในบริษัทสมมติที่ก่อตั้งขึ้น ช่วงปี 1962 รองเท้ากีฬาของเยอรมันเป็นที่นิยมมากในสหรัฐฯ เนื่องจากคุณภาพสูง แต่ก็ราคาแพงเช่นกัน Knight มองเห็นโอกาสจากเรื่องนี้

เขาเปลี่ยนไอเดียนั้นเป็นรายงานฉบับหนึ่งที่เรียกได้ว่าเขียนขึ้นข้ามคืน โดยตั้งอยู่บนสมมติฐานที่กล้าหาญหนึ่งข้อ นั่นคือ รองเท้ากีฬาญี่ปุ่นจะตีตลาดรองเท้ากีฬาเยอรมันได้เหมือนกับที่กล้องญี่ปุ่นตีตลาดกล้องเยอรมันหรือไม่

Knight เสนอว่า รองเท้าวิ่งที่ผลิตในญี่ปุ่นสามารถแข่งขันกับแบรนด์เยอรมันที่ครองตลาดอยู่ได้ทั้งในด้านราคาและคุณภาพ รายงานนี้ได้ "A" แต่หลังจากจบโปรเจกต์ Knight กลับไม่สามารถสลัดไอเดียนี้ออกจากสมองได้ "ผมเขียนจดหมายถึงผู้ผลิตรองเท้าญี่ปุ่นทุกรายที่ผมค้นข้อมูลได้"

แต่มีเพียงการตอบรับเดียวจากบริษัทฮ่องกงอย่าง Kow Hoo Shoe Company จดหมายนั้นเขียนด้วยภาษาอังกฤษที่ไม่คล่องนัก มีน้ำเสียงสุภาพแต่เนื้อความชวนให้ท้อใจ

"เราขออภัยที่ต้องแจ้งว่า เนื่องจากขาดอุปกรณ์และวัสดุ [ดังกล่าว] เราจึงไม่สามารถผลิตรองเท้าประเภท [ดังกล่าว] นั้นได้ และเชื่อว่าผู้ผลิตรองเท้าทุกเจ้าในฮ่องกงก็ไม่สามารถทำได้เช่นกัน เราเชี่ยวชาญด้านการผลิตรองเท้ากอล์ฟ รองเท้าสเก็ต และรองเท้าโบวลิ่ง ฯลฯ"

นี่ไม่ใช่คำตอบที่ Knight คาดหวัง แต่นั่นไม่สำคัญ เมล็ดพันธุ์ที่ปลูกลงดินเรียบร้อยแล้วกำลังจะหยั่งรากในไม่ช้า

ถึงจะผิดหวังแต่ Knight ก็ไม่ย่อท้อ และเขากำลังจะได้รับโอกาสครั้งสำคัญในชีวิต

ติดตามเรื่องราวต่อจากนี้และอีกมากมายได้ในบทความถัดๆ ไปของ The Record จาก Department of Nike Archives