Waarom Nike schoenen maakt die je uit elkaar kunt halen
- 12-7-2022
Fans van de Swoosh weten dat het merk een felbegeerde schoen kan ontwerpen. De logische volgende stap is een schoen ontwerpen die swag en performance combineert, en die aan het einde van de levensduur uit elkaar kan worden gehaald en gerecycled.
Dat was de opdracht die het Nike ISPA team meekreeg. ISPA staat voor Improvise, Scavenge, Protect, Adapt (improviseren, zoeken, beschermen, aanpassen). Het is een Nike designfilosofie die makers aanspoort om van de platgetreden designpaden af te wijken en op andere manieren naar producten te kijken. Het doel is in dit geval om stappen te zetten om dichter bij de circulaire visie van Nike te komen: een gesloten kringloop waarin geen restafval wordt geproduceerd. Zo willen we de planeet en de toekomst van sport helpen beschermen.
Onlangs bracht het ISPA team twee spraakmakende nieuwe schoenen uit die het innoverende vermogen van het merk laten zien en onze toekomst op het gebied van circulair design overduidelijk maken.
Het plan
Al meer dan 30 jaar bedenken Nike teams designoplossingen voor atleten en de planeet. Ze ontwikkelden nieuwe materialen die minder belastend zijn voor het milieu (zie: Nike Grind, Nike Air) en uitmuntende performanceschoenen en iconische lifestylekleding gemaakt met gerecyclede materialen (zie: Alphafly Next Nature, de Move to Zero collecties voor 2022). Omdat de klimaatcrisis een steeds dringender probleem wordt voor atleten overal ter wereld, schakelden de teams van Nike een tandje bij en zijn ze de principes van circulair design gaan zien als handvatten om hun creativiteit aan te wakkeren. Daartoe behoren ook de tien principes die zijn beschreven in de Gids voor circulair design van Nike. Dit opensource-werkboek hebben we samengesteld om lessen en inzichten te delen met de grotere designcommunity en mensen die graag willen weten hoe design kan helpen om de impact van productie op de planeet te verkleinen.
Het ISPA team ging aan de slag met het circulaire designprincipe 'demontage', oftewel de mogelijkheid om een product eenvoudig uit elkaar te kunnen halen om de afzonderlijke onderdelen te kunnen recyclen. Dat is een van de moeilijkere principes om te implementeren in schoendesign. Een goede schoen is flexibel en stevig. Om aan die vereisten te voldoen, gebruiken designers meestal lijm en andere hechtmiddelen, maar daardoor wordt het vrijwel onmogelijk een schoen uit elkaar te halen en recyclen. Als schoenen worden gerecycled, gaan ze in de regel door een versnipperaar. Dat proces kost veel energie en de snippers die je overhoudt, zijn maar op een beperkt aantal manieren te gebruiken. Door een schoen te maken die uit elkaar kan worden gehaald, krijg je een product met een kleinere ecologische voetafdruk en waarmee meer mogelijk is binnen de levensduur.
De innovaties
Het lukte het ISPA team een schoen te maken die uit elkaar kan worden gehaald. "Deze schoenen zijn tot stand gekomen in samenwerking met engineering, digitale productcreatie en ontwikkeling en de productiemethode is in het hele proces leidend geweest. Je kunt hier met recht zeggen dat vorm functie volgt", zegt Darryl Matthews, VP, Catalyst Footwear Product Design. "We hopen dat deze ideeën en looks de standaard worden, zodat we snel kunnen gaan nadenken over hoe schoenen in de toekomst nog beter kunnen."
Voor deze schoenen was de manier van productie in het hele proces leidend. Je kunt hier met recht zeggen dat vorm functie volgt. We hopen dat deze ideeën en looks de standaard worden, zodat we snel kunnen gaan nadenken over hoe schoenen in de toekomst nog beter kunnen."
Darryl Matthews, VP, Catalyst FW Product Design
De Nike ISPA Link
Het futuristische design heeft drie modules die in elkaar grijpen. Er komt geen lijm aan te pas. Als ze zijn afgedragen, kun je ze uit elkaar halen en naar een Nike Store brengen die de service Recyclen + Doneren aanbiedt.
De Nike ISPA Link
De middenzool heeft uitstulpingen die precies in openingen in het bovenwerk passen. Het resultaat is een pasvorm die comfortabel en stabiel is, en goed ventileert, volgens de veertig atleten die het prototype zo'n tweehonderd uur hebben gedragen.
De middenzool van de ISPA Link.
Wat de productie betreft, is de Link revolutionair in zijn eenvoud. Het kost ongeveer acht minuten om een paar Links in elkaar te zetten, wat een fractie is van de tijd die het kost om een traditionele sneaker te maken. Dit is te danken aan een speciaal gemaakte mal en omdat er bij het plaatsen van de middenzool geen tijdrovend lijmproces aan te pas komt. Bovendien wordt de schoen in elkaar gezet zonder conventionele processen die veel energie kosten, zoals koeling, verhitting en transportbandsystemen.
De Nike ISPA Link Axis
Een radicaal vernieuwende schoen. Dat is wat de Link Axis is geworden, door voort te borduren op de ontwikkelingen van de Link en nog meer duurzame vernieuwingen door te voeren. De Link Axis heeft een Flyknit bovenwerk van 100 procent gerecycled polyester dat zo is gemaakt dat het precies over de buitenzool past (bij de Link werd het bovenwerk nog op de traditionele manier gestikt). De 100% gerecyclede TPU-afwerking is gemaakt met restmateriaal van airbags.
De ISPA Link Axis.
De Link Axis is de nieuwe demontage-topper en vertegenwoordigt de principes voor circulair ontwerpen op meerdere gebieden: materiaalkeuze, verminderd restafval en mogelijkheden voor hergebruik (refurbishment).
De schoen heeft ook een kooiconstructie van TPU die voor 20 procent gerecycled is. Tijdens het recyclingproces veranderen sommige materiaaleigenschappen, waardoor voor de kooiconstructie de juiste balans moest worden gevonden tussen gerecycled en nieuw materiaal voor stevigheid en grip. Het ISPA team blijft ontwikkelingen op dit gebied op de voet volgen.
Inspiratie uit het verleden
Hoe nu verder?
Om de vruchten te plukken van baanbrekende designs als de Link en de Link Axis, moeten we de innovaties op grotere schaal toepassen. Dat proces is in gang gezet. Er wordt al holistisch gekeken naar de productlijnen en toeleveringsketens van Nike om te bepalen waar er nieuwe methoden kunnen worden geïmplementeerd om een groter publiek te bereiken en stappen te zetten op weg naar de duurzaamheidsdoelen van Nike voor 2025 en daarna.
Voor serieuze schaalvergroting moeten verschillende sectoren nauw samenwerken om de bedrijfsmodellen en infrastructuren te realiseren die het mogelijk maken om producten te recyclen. Daarom is Nike bezig partnerschappen op te zetten voor meer mogelijkheden op het gebied van recycling en investeert het merk overal ter wereld in inleverprogramma's voor consumenten, zodat afgedankte producten makkelijker kunnen worden verzameld voor hergebruik.
Net zo belangrijk is dat Nike met radicale nieuwe looks als die van de Link en Link Axis een signaal afgeeft over het belang van circulaire systemen in de strijd tegen klimaatverandering en samen met consumenten en de designcommunity het gesprek hierover wil aangaan.
Nike was dan ook trots op de deelname aan ' Plastic: Remaking Our World', een tentoonstelling die van 26 maart tot 4 september 2022 werd gehouden in het Vitra Design Museum, een leidend designinstituut in Duitsland. Op de tentoonstelling was te zien hoe het revolutionaire design van de ISPA Link Axis tot stand kwam. Bezoekers kregen een uniek kijkje in hoe het merk innovatief, duurzaam design benadert.
Met de Link en de Link Axis zet Nike nog meer vaart achter de ontwikkeling richting een circulaire, CO2-neutrale en afvalvrije toekomst. John Hoke, Chief Design Innovation Officer bij Nike: "Het is onze verantwoordelijkheid om een totaaloplossing voor design te bedenken: hoe we grondstoffen verkrijgen en producten maken, gebruiken, terugkrijgen en uiteindelijk een nieuwe bestemming geven. We moeten beter omspringen met de middelen die we hebben."